Zdjęcia przedstawiają: Warszawa – Śródmieście, Wola, Włochy, Mokotów, Ochota, Urynów, Rembertów, Praga-Południe.
Miejsce: Kalenice, woj.łódzkie, z punktu przy lesie w okolicach autostrady A2 51°57’47.7″N 19°51’22.7″E oraz 51°57’46.1″N 19°51’23.3″E
Wysokość obserwatora: 166 m. n.p.m.
Odległość: komin Ciepłowni Kawęczyn – 93,3 km, komin elektrociepłowni Siekierki – 88 km, Stadion Narodowy – 86,9 km, Pałac Kultury i Nauki – 84 km, bloki mieszkalne na Mokotowie – 83 km, wieża kontroli lotniska Chopina – 78,6 km, komin EC Pruszków II – 65 km. Pełna lista zaobserwowanych obiektów w tym linku.
Czas: 26 czerwca 2023 , godz.22:00-23:00.
Autor: Paweł Kłak
Sprzęt: Canon 1100D + Sigma 150-500 mm
- Opis
- Mapa
- Punkty obserwacyjne w Kalenicach
- Widok Warszawy z wiaduktu przy wsp. refr. 0,50
- Widok Warszawy z punktu pod lasem przy wsp. refr. 0,81
- Lista zaobserwowanych obiektów
- Współczynnik refrakcji dla wybranych obiektów
- Podsumowanie
Opis:
Kalenice to miejscowość położona w województwie łódzkim, w powiecie łowickim. Miejscowość leży przy autostradzie A2, a dokładnie w połowie odcinka Łódź Północ – Skierniewice. Z wiaduktu nad autostradą przy dobrych warunkach pogodowych można dostrzec Warszawę.
Nocna panorama Warszawy widziana z Kalenic to obecnie drugi pod względem odległości widok na stolicę Polski. Rekord ten przetrwał aż do 22 maja 2023, kiedy to z odległego świętokrzyskiego gołoborza Paweł Kłak dostrzegł Varso Tower , a kilkanaście dni później z tego samego miejsca ten sam autor oraz Łukasz Wawrzyszko sfotografowali – oddalony o 157 km – komin Ciepłowni Kawęczyn.
Dystans 94 km dzieli Kalenice pod Łodzią i Warszawę (komin Kawęczyn)
Punkty obserwacyjne w Kalenicach.
- wiadukt nad autostradą A2 51,964941°N, 19,859048°E
- punktu przy lesie w okolicach autostrady A2 51°57’47.7″N 19°51’22.7″E oraz 51°57’46.1″N 19°51’23.3″E
Historia obserwacji Warszawy z tego miejsca:
Pierwsza obserwacja : 07.09.2021 – Adrian Karczewski, Dawid Kajzer – wiadukt nad autostradą A2 w Kalenicach 51,964941°N, 19,859048°E
Najdalsza obserwacja: 30.05.2023 – Jacek Pudło 26.06.2023 – Paweł Kłak– komin Ciepłowni Kawęczyn 93,3 km
Zdjęcia z wiaduktu. Wsp. refrakcji 0,50.
Dzięki dokładnej analizie zdjęć opublikowanych przez Adriana Karczewskiego i Dawida Kajzera a następnie Jacka Pudło, dowiedzieliśmy się, że widok z wiaduktu nad A2 w Kalenicach 7 września 2021 był niecodzienny. Na zdjęciach z tego dnia widnieją światła kilkunastu wieżowców, które w standardowych warunkach powinny być schowane za horyzont tj. być niewidoczne dla obserwatora. Łukasz Wawrzyszko w wykonanej przez niego analizie oszacował wartość uśrednionego współczynnika refrakcji na 0,5! Wartość olbrzymia, bo przypomnijmy , że standardowy współczynnik wynosi ok. 0,13 (dla porównania Tatry z G. Kamieńskiej wymagały współczynnika 0,21).
Zdjęcia spod lasu. Wsp.refrakcji 0,33.
30 maja 2023 r. Jacek Pudło sfotografował Warszawę z punktu przy lesie w Kalenicach, położonego na poziomie gruntu, ok. 250 m od wiaduktu i nieco dalej od Warszawy. Ponownie widzimy na zdjęciu efekty niestandardowej refrakcji – dla budynku Rondo 1 uśredniona wartość współczynnika refrakcji wyniosła 0,33. Obiektów jest, więc więcej niż na zdjęciu Jacka z wiaduktu, ale zdecydowanie mniej niż u Adriana i Dawida (wsp. refr. 0,5) .
Relacja oraz zdjęcia z 26.06.2023. Wsp. refrakcji 0,81!
26 czerwca 2023r. wybrałem się (Paweł Kłak) do Kalenic by naocznie sprawdzić potencjał obserwacyjny wspomnianego miejsca pod lasem. Warunki pogodowe były bardzo dynamiczne, zbliżał się front, zaczęło silnie wiać a także spadły pierwsze krople deszczu. Trzeba było się spieszyć. Już na pierwszym zdjęciu na ogniskowej 500mm pokazał się komin w Pruszkowie oraz warszawskie Varso i Pałac Kultury i Nauki. Oznaczało to wystąpienie zwiększonej refrakcji atmosferycznej.
Kilka minut później zmieniająca się refrakcja pokazała swoje piękno. Pojawiło się znacznie więcej obiektów Warszawy.
Na horyzoncie ukazało się kilkanaście wieżowców Śródmieścia i Woli oddalonych o około 85 km: Warsaw Trade Tower, Warsaw Spire, Spektrum Tower, Łucka City, Generation Park, Mennica Legacy Tower, Skysawa, Unit, Skyliner, Rondo 1, The Warsaw Hub, Złota 44, Pałac Kultury i Nauki, Varso Tower, Centrum LIM (Marriott), Chałubińskiego 8. Na horyzoncie ( na lewo od Varso) pojawiło się też niebieski obiekt, który po analizie okazał się budynkiem firmy Chefs Culinar w podwarszawskich Wiskitkach – oddalony od obserwatora o 40,2 km.
Pojawiły się także obiekty dużo niższe , których chyba nikt się nie spodziewał – centrum handlowe Blue City , słup wyciągu narciarskiego na G. Szczęśliwickiej, Szpital Banacha w dzielnicy Ochota.
Kilkanaście minut później niebieskie światło zaczęło zanikać a obiekty położone dalej „rosnąć”. Tak oto zza horyzontu wyłoniło się światło iglicy Stadionu Narodowego oddalona o 86,8 km.
Jak widać na zdjęciu mocne światło pobliskiej ulicznej latarni przeszkadzało w osiągnięciu dobrej jakości zdjęcia. Udałem się, więc kilkadziesiąt kroków w prawo by „przesunąć” Warszawę w kadrze. Widząc, że refrakcja rośnie a czasu jest mało bo wiatr robi się jeszcze silniejszy i zaczyna padać zmniejszyłem ogniskową na 164 mm by móc złapać jak najwięcej obiektów – niestety kosztem jakości detali obserwowanych obiektów.
Na lewo od centrum Warszawy zaczęły pojawiać się wieżowce w pobliżu Ronda Zgrupowania AK Radosław – Forest oraz budynek na al.Jana Pawła II 80/12A, a także leżący w pobliżu Stadionu Polonii Warszawa – wieżowiec Intraco I.
Kadr w prawo od centrum Warszawy przyniósł kolejne zdobycze.
Widoczne są biurowce na Służewcu – Marynarska Business Park (obecnie Diuna) oraz Marynarska Point I, a także bloki mieszkalne dzielnicy Mokotów : Puławska 125, al. Niepodległości 13, Cieszyńska 5, Aleja Wilanowska 366, al. Niepodległości 9/11, Puławska 186 a także trzy kominy Elektrociepłowni Siekierki.
Jeszcze bardziej w prawo odnajdziemy wieżę kontroli lotniska Chopina w Warszawie , a także Narodowy Instytut Onkologii na Ursynowie.
Lista zaobserwowanych obiektów:
Analiza obiektów na zdjęciach oraz azymutów i odległości.
Obiekty widoczne na zdjęciach są dokładnie w tych miejscach, gdzie powinny znajdować się warszawskie budynki. Azymut każdego z nich dokładnie pasuje do położenia na zdjęciu. Można go wyznaczyć z dużą dokładnością a wszystkie dane dla każdego obiektu znajdują się w osobnym arkuszu – https://docs.google.com/spreadsheets/d/1Gp0CWEa8jgLfq_06ikzdM61_SNYeURFadADL1FN72AE/edit?usp=sharing Dokładność pomiarów jest rzędu 0,001 stopnia i kilku pikseli co sprawia, że opisane obiekty znajdują się dokładnie w tym miejscu gdzie powinny.
Wyliczenie współczynnika refrakcji.
Na zdjęciu widać światła wieży kontroli (TWR) lotniska Chopina w Warszawie minimalnie wystające nad horyzontem. Znając ich wysokość (153 m n.p.m.), wysokość miejsca obserwacji (166 m n.p.m.) oraz wysokość drzew, nad którymi je widać, można oszacować, jak duża była refrakcja atmosferyczna. Lokalizację drzew i ich wysokość odczytujemy z modelu NMPT w Geoportalu, korzystając z profilu terenu na heywhatsthat.com (opis metody) – wynosi ona ok. 130-140 m n.p.m dla drzew Puszczy Bolimowskiej w okolicy Żyradowa i punktu 52,062318 20,396667. Dla obliczeń przyjmijmy wartość 135 m.n.p.m.
Na profilu terenu w heywhatsthat.com linia widzenia przechodzi w lokalizacji tych drzew na wysokości ok. 135 m n.p.m., gdy współczynnik refrakcji wynosi ok. 0,81. Podobne wartości wynikają także z analizy widoczności innych budynków.
Sprawdźmy teraz Marynarska Business Park. Tutaj posłużymy się kalkulatorem refrakcji
Współczynnik refrakcji wymagany do obserwacji budynku Marynarska Business Park wynosi ok. 0,80.
Uśredniony współczynnik refrakcji nie oddaje oczywiście w pełni dynamiki refrakcji na całej linii widzenia. Refrakcja jest zmienna w czasie na różnej wysokości. Niewątpliwie na pewnym dystansie obserwacji współczynnik tej przekroczył wartość 1. Refrakcji nie można jednak „zamknąć” w jednej wartości dla całej linii widzenia. Uśredniony współczynnik refrakcji natomiast daje pewien pogląd na trudność obserwacji oraz siłę z jaką musi zadziałać refrakcja by obiekt mógł „wynurzyć się” zza horyzontu i być widocznym.
Mieliśmy do czynienia z refrakcją radiacyjną. Światło przemierzając drogę w niejednorodnej atmosferze ugięło się silnie w skutek „zanurzenia się” w przygruntowej warstwie inwersyjnej. . We wspomnianej warstwie zapewne doszło do zjawiska superrefrakcji – współczynnik refrakcji mógł mieć w niej wartość powyżej 1. W takim przypadku teoretycznie możliwe było zobaczenie wszystkiego dowolnie daleko na Ziemi , co wystawało powyżej tej warstwy. Oczywiście o ile pozwoliłaby na to warunki widzialnościowe takie jak przejrzystość powietrza, zapylenie oraz stężenie aerozoli. W rzeczywistości sytuacja by zajrzeć dowolnie daleko nie jest tak optymistyczna. Po pierwsze, światło ulega rozproszeniu na aerozolach, zawsze obecnych w pewnym stopniu, oraz na cząstkach gazów tworzących powietrze. Po drugie, warstwa powietrza o tak interesujących właściwościach nie jest jednorodna i ma ograniczony zasięg.
Efektem silnego załamania była deformacja obrazu wieżowców tj. spłaszczenie obiektów oraz dynamiczne zmiany ich rozmiarów w czasie. Światła wieżowców położone na różnych wysokościach nad poziomem morza na kilku zdjęciach wyglądają jakby „leżały” na jednym poziomie. Gwałtowne zmiany temperatury i częściowo ciśnienia atmosferycznego związane ze zbliżającym się frontem oraz związane z tym dynamiczne zmiany grubości warstwy inwersyjnej oraz jej „falowanie” doprowadziły do bardzo intensywnych zmian obrazu obserwowanych obiektów oraz ich rozmiarów kątowych w stosunkowo krótkim czasie.
Co istotne inwersję radiacyjną i zwiększoną refrakcję wymaganą do tego typu obserwacji potwierdzają oficjalne dane dostępne ze stacji z pobliskiego Legionowo o godzinie 2:00 27 czerwca 2023 , czyli 3h po obserwacji. Dane pochodzą z balonu meteorologicznego wykorzystywanego do sondowania atmosfery .
Inwersja temperatury w Legionowie wystąpiła w zakresie wysokości 96 – 245 m n.p.m. czyli maksymalnie ok.160 m nad ziemią i uśredniona wartość nie przekroczyłą 0,5.
Odstęp 3 godzinny to dosyć duży okres czasu i to tłumaczy różnicę wartości refrakcji wyliczonej dla obiektów widocznych z Kalenic z tą wyliczoną dla Legionowa . Warstwa inwersyjna mogła zmienić się nawet w ciągu kilku minut , co zresztą było widoczne na zdjęciach. Nie da się określić dokładnego rozkładu tego współczynnika na linii obserwacji, gdyż nie są to dane z linii Warszawa – Kalenice. To co możemy wyciągnąć istotnego z danych z Legionowa to nie siła i wartość ale sam fakt pojawienia się inwersji w okolicy.
