Rekordowa obserwacja z woj. łódzkiego. Góra Chełmo to najdalej wysunięty na północ punkt, z którego wykonano zdjęcie Karpat.

Zdjęcia przedstawiają: Tatry Wysokie , Beskid Żywiecki
Miejsce: kamieniołom na Górze Chełmo, województwo łódzkie , powiat radomszczański. 51°03’28.2″N 19°44’38.0″E 51.057828, 19.743885 https://goo.gl/maps/ruDF4X8ZT5puUH9t5
Wysokość obserwatora: 302 m. n.p.m.
Odległość : Tatry Wysokie –  Gerlach 212,4 km , Zadni Gerlach 212,1 km, Kieżmarski 209,4 km, Łomnica 209,8 km, Durny Szczyt 209,6 km, Baranie Rogi 208,9 km, Lodowy Szczyt 209 km; Beskid Żywiecki –  Babia Góra 165,8 km
Czas: 20.10.2021;  04.12.2021
Autor: Paweł Kłak
Sprzęt: Canon 1300D + Sigma 150-500 mm

Opis: Góra Chełmo to najwyższe naturalne wzniesienie Polski Środkowej. Nie samego województwa łódzkiego, bo w jego granicach są jeszcze  wyższe – Góra Kamieńsk ( ale jest to sztuczne wzniesienie) oraz  po reformach administracyjny leżąca za Pilicą – Fajna Ryba. Tych terenów nie można jednak uznać za środkową Polskę , bo jest to  już Ziemia Sandomierska, a szerzej Małopolska.  Na szczycie góry znajdowało się grodzisko i ośrodek pogański. Na zdjęciach LIDAR można zobaczyć na szczycie pierścienie wałów obronnych. Wysokość szczytu to zaledwie 323 m. n.p.m. ale i tak wyróżnia się i góruje  w równinnej okolicy.  To sprawia, że już na pierwszy rzut oka zaciekawia  jej potencjał obserwacyjny.  Dostrzegł go już….w XV wieku Jan Długosz.  Historyk i badacz ziemi radomszczańskiej Tomasz Andrzej Nowak w swojej książce ” Chełmo, zarys dziejów do 1945 roku” wspomina , że po raz pierwszy góra Chełmo odnotowana została w źródłach pisanych  w  średniowiecznej księdze  Długosza – Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae . Znajdziemy w niej fragment:

J. Długosz, Annales Seu Cronicae incliti Regni Poloniae Liber 1/2 , Warszawa 1964, s. 104.

„Potem Chełm, góra ziemi sieradzkiej , inna od poprzedniej,  cała skalista, leżąca ponad wsią tejże nazwy, niedaleko od miasteczka
Przedborza położona, wznosząca się na taką wysokość, że w jasny dzień widoczny z niej Sandomierz,
Olsztyn, Miechów, Częstochowa, Piotrków, Kalwaria i wiele innych miast..”

Oczywiście od razu nasuwają się wątpliwości co do wspomnianego zasięgu widoczności . Pierwszym problemem  jest  obecne zadrzewienie szczytu. No ale w dawnych czasach, szczyt był skalisty i był tam gród, więc teoretycznie nic nie przeszkadzało.   Według  przeprowadzonej  symulacji  obserwacja  Olsztyna , Częstochowy , Piotrkowa  jest możliwa z niezalesionego szczytu  Góry Chełmo.   Możliwa  też  jest obserwacja okolic Miechowa (samego miasta nie ) oraz ziemi sandomierskiej ( samego Sandomierza nie).  Większość z opisu Długosz jest więc prawdą.  Symulacja natomiast pokazuje coś o czym  Długosz już nie wspominał – możliwość obserwacji ….Tatr.  Niestety szczyt jest zarośnięty co uniemożliwia z niego  taką obserwację.  Rozwiązaniem jest znalezienie punktu poniżej  z „otwartym widokiem” na południe .   Taki punkt  znajdziemy  na południowym zboczu góry. Teren ten jest eksploatowany przez człowieka ze względu na występujące złoża piaskowców kredowych. Na skraju kamieniołomu znajdziemy odpowiedni punkt widokowy. 

Przez  ostatnie kilka lat fotograf Grzegorz Jagusiak obserwował  z tego miejsca wzniesienia i obiekty Wyżyny Krakowsko – Częstochowskiej tj.  zamek w Smoleniu,  Górę Janowskiego i zamek Ogrodzieniec,  Górę Zborów, Góry Sokole, a także zamek w Olsztynie.
Zdjęcia Grzegorza znajdziemy na jego stronie – Pabianiciana.pl
Na pierwszą udokumentowaną obserwację Tatr z tego miejsca trzeba było czekać długo.  Powątpiewano czy uda się rzeczywiście taką obserwację przeprowadzić ze względu na niskie położenie obserwatora, odległość , zalesienie.  Takie wątpliwości zostały rozwiane  20.10.2021 roku.   Z krańca wspomnianego kamieniołomu zostały wtedy zaobserwowane słowackie szczyty Tatr Wysokich –  Łomnica, Durny Szczyt oraz Lodowy Szczyt odległe o prawie 210 km. W ten sposób Góra Chełmo stała się najdalej wysuniętym na północ punktem, z którego wykonano zdjęcie Karpat.

Między innymi dlatego to jedna z najtrudniejszych obserwacji do wykonania z terenu Polski. Dlaczego jeszcze , ta obserwacja długodystansowa jest szczególna w osobnym wpisie -> Dlaczego obserwacja z G. Chełmo jest szczególna

Historia obserwacji długodystansowych z tego miejsca:
Pierwsza obserwacja Tatr: 20.10.2021 – Łomnica 209,8 km – fot. Paweł Kłak Link do postu
Pierwsza obserwacja Beskidów: 04.12.2021 – Babia Góra 165,8 km – fot. Paweł Kłak
Najdalsza obserwacja: 04.12.2021 – Gerlach (212,4 km) fot. Paweł Kłak, Michał Skiba, Maciej Majewski
Inne obserwacje z tego miejsca: Tatry z G. Chełmo Inne obserwacje z Góry Chełmo
Media o obserwacji : Zbiorczy link z relacjami mediów Wybrane artykuły : Wirtualna Polska wp.pl: Uchwycili Tatry z niewiarygodnej odległości. To pierwszy raz w historii Radio Zet: https://www.radiozet.pl/Podroze/Fotograf-uchwycil-Tatry-widziane-z-woj-lodzkiego-To-pierwszy-raz-w-historii

Symulacja widoczności oraz wymagane minimalne współczynniki refrakcji :  

Heywhatsthat: https://www.heywhatsthat.com/?view=M7WF2WWT
Ulrich Deuschle (udeuschle.de/panoramas/ ) i wymagany minimalny współczynnik refrakcji dla poszczególnych szczytów.
RC_0.13   – Łomnica  RC_0.14  – Durny  RC_0.15 – Lodowy  RC_0.16  – Gerlach    RC_0.17  – Kieżmarski, Baranie Rogi,Zadni Gerlach, Babia Góra RC_0.18  – Wysoka


Dnia 20 października 2021  współczynnik refrakcji mógł wynosić ok 0,15 . Zaobserwowano Lodowy Szczyt , a Gerlach nie był widoczny.
Dnia 4 grudnia 2021 współczynnik refrakcji mógł wynosić ok 0,17 . Zaobserwowano Kieżmarski, Baranie Rogi,Zadni Gerlach, Babia Góra  ale już szczyt Wysokiej  nie był widoczny. 

Fotorelacja z dnia 4 grudnia 2021 – Paweł Kłak.

Tatry widziane z Góry Chełmo . Obserwacja Karpat z najdalej na północ położonego miejsca. Maksymalna odległość Gerlach 212,4 km. Obserwacja wymagała zwiększonej refrakcji atmosferycznej – dla Zadniego Gerlach 0,17, gdzie standardowy to 0,13.

Tatry widziane z województwa łódzkiego. Widok z kamieniołomu na Górze Chełmo.

Szerszy kadr.

Widok z Góry Chełmo w kierunku Wyżyny Częstochowskiej oraz Beskidu Żywieckiego.

Widok z Góry Chełmo na wzniesienia w okolicy Smolenia oraz na Babia Górę w Beskidzie Żywieckim.

Fotorelacja z dnia 20 października 2021 fot. Paweł Kłak.

Pierwsza obserwacja Tatr z woj. łódzkiego. Daleko na horyzoncie tatrzańskie szczyty widoczne z Góry Chełmo.

Zbliżenie na tatrzańskie szczyty.
Ogólny widok z punktu obserwacyjnego nad kamieniołomem. Fot. Grzegorz Jagusiak