Dalekie Obserwacje, zwane także Obserwacjami Długodystansowymi, to rodzaj obserwacji wizualnej lub fotografii mający na celu uchwycenie obiektów z odległych dystansów. Obiektem obserwacji jest zazwyczaj obiekt materialny nieożywiony, może to być zarówno element naturalny (np. góra czy wzniesienie) jak i antropogeniczny (np. maszt). Obserwatorium, czyli punkt obserwacyjny, może być dowolnym miejscem, z którego dokonywana jest obserwacja długodystansowa.

Wyróżniamy dwa główne typy Dalekich Obserwacji:

A. Dalekie Obserwacje Naziemne:

  • Najczęstszy typ obejmuje szeroko rozumiany krajobraz Ziemi, zarówno elementy naturalne, jak i te stworzone przez człowieka.
  • Obserwacja wymaga, aby obserwator lub sprzęt rejestrujący znajdował się na powierzchni Ziemi lub obiekcie z nią związanym.
  • Elementy naturalne to łańcuchy górskie, szczyty, czy inne rozpoznawalne formacje przyrody nieożywionej.
  • Elementy antropogeniczne to wszelkie obiekty ludzkie, takie jak wieże telewizyjne, maszty telefonii komórkowej, wieżowce, czy tereny górnicze.

B. Dalekie Obserwacje Lotnicze:

  • Dotyczą sytuacji, w której obserwator lub sprzęt rejestrujący nie jest związany z powierzchnią Ziemi.
  • Przykłady to fotografie z drona lub samolotu.
  • Celem jest dostrzeżenie obiektu na powierzchni Ziemi lub z nią zintegrowanego.
  • Wykorzystanie dronów staje się coraz bardziej popularne w fotografii krajobrazowej, umożliwiając skuteczne i szybkie fotografowanie daleko położonych obiektów z obszarów wcześniej trudno dostępnych.

Dalekie Obserwacje nie obejmują:

  • Ciał niebieskich, ponieważ astronomia i astrofotografia zajmują się obserwacją obiektów kosmicznych.
  • Sztucznych satelitów, które również są obiektem badań astronomicznych.
  • Aircraft spottingu, z wyjątkiem momentu wschodu lub zachodu Słońca lub Księżyca, gdy samolot przelatuje w ich bliskiej odległości kątowej.
  • Chmur, smug kondensacyjnych, cieni odległych gór, promieni zmierzchowych, obłoków kondensacyjnych, kłębów dymu i zwierząt, ze względu na ich wpływ na warunki atmosferyczne lub trudność w ich obserwacji.
  • Łun miejscowych, będących efektem zanieczyszczenia świetlnego, negatywnie wpływających na obserwacje nocne.

 

Obserwacje naziemne a lotnicze – kryterium granicy na podstawie użycia dronów i innych obiektów latających

Obserwacje naziemne obejmują:

  • Obserwacje dronem posadzonym na obiekcie zintegrowanym z powierzchnią Ziemi, gdy wejście na obiekt jest niedostępne lub niebezpieczne.
  • Obserwacje dronem w bezpośrednim sąsiedztwie obiektu, przy zachowaniu określonych odległości od niego.

Obserwacje naziemne nie obejmują:

  • Obserwacji z drona w sytuacji, gdy obserwator jest w sporej odległości od obiektu, np. kierując dronem w miejsce docelowej obserwacji zamiast znajdując się na miejscu samodzielnie.
  • Obserwacji obiektów z balonu, spadochronu lub paralotni, jeśli znajdują się w obrębie wysokości odpowiadającej lokalnym przeszkodom terenowym, takim jak obiekty o wysokości do ok. 30-35 m. W takich przypadkach paralaksa może zakłócić widok odległego horyzontu.


 

Kryterium wysokości lotniczych obserwacji długodystansowych

Obserwacje lotnicze są zasadniczo ograniczone przez dwa pułapy wysokości. Pierwszym z nich jest granica górnej troposfery, najniższej warstwy atmosfery ziemskiej, gdzie warunki obserwacyjne są podobne do tych na powierzchni Ziemi. Drugą kluczową barierą jest warstwa ozonowa, zlokalizowana na wysokości około 40 km. Wybór tej wysokości wynika z obecności Pasa Wenus, gdzie cień Ziemi staje się widoczny. Ten pułap odpowiada wysokości, dla której obniżenie widnokręgu wynosi dokładnie 6 stopni, co można zaobserwować podczas zmierzchu cywilnego. Powyżej tej granicy, obserwacje stają się przedmiotem astronomii i astrofotografii, a niebo staje się całkowicie czarne w ciągu dnia.

 

Kryterium wiarygodności lotniczych obserwacji długodystansowych

Wymaga się od obserwatora podania dokładnych współrzędnych miejsca obserwacji, oraz czasu jeżeli pod uwagę brane są samoloty rejsowe. Znając położenie samolotu w momencie wykonania zdjęcia można bez trudu podać dystans do obserwowanego obiektu. Uzyskanie tych danych umożliwia strona Flightradar24.com z opcją Playback oraz strona Flightaware.com będąca darmową alternatywą na czas powyżej 7 dni.

W zależności od aspektów estetycznych obserwacje długodystansowe możemy podzielić na trzy kategorie:

  1. Widoczne obserwacje długodystansowe:

    • Podstawowym kryterium jest jedynie dostrzeżenie obiektu.
    • Minimalny kontrast obiektu na tle jego tła wystarcza do jego zauważenia dla ludzkiego oka.
    • Dopuszcza się obróbkę zdjęć w celu uzyskania wymiernego rezultatu, zwłaszcza w celach naukowych, takich jak analiza zjawiska refrakcji.
    • „Pojawienie się” obiektu w miejscu, gdzie teoretycznie nie powinien się znajdować, jest istotnym elementem tego typu obserwacji.

  2. Szczegółowe obserwacje długodystansowe:

    • Oprócz widoczności samego obiektu na horyzoncie, obserwator jest w stanie odróżnić szczegóły jego powierzchni.
    • Możliwość wyszczególnienia poszczególnych rodzajów pokrycia danego obiektu przynosi korzyści w studiowaniu przejrzystości atmosfery.
    • Przykłady to rozróżnianie miejsc pokrytych śniegiem czy stoków porośniętych lasem.

  3. Przejrzyste obserwacje długodystansowe:

    • Charakteryzują się najlepszą jakością obserwowanego obiektu, gdzie większość cech jest dobrze widoczna.
    • Obserwacje te pozwalają na precyzyjne wskazywanie detali, takich jak ważniejsze żleby w terenie górskim czy nawet identyfikację konkretnych obiektów, na przykład hotelu na szczycie góry.
    • Warunki sprzyjające tego typu obserwacjom umożliwiają również badania techniczne sprzętu, pozwalając na pomiar stopnia dystorsji.
    • Przejrzyste obserwacje długodystansowe stanowią cenny materiał naukowy do wizualnych pomiarów lokalnych turbulencji atmosferycznej.

 

Sposoby rejestracji obserwacji długodystansowych

W czasach historycznych podstawową formą rejestracji obserwacji długodystansowych były odczucia wizualne skutkujące późniejszym opisem, o czym wspomina m.in. ten artykuł:
https://dalekiewidoki.pl/2022/03/historia-obserwacji-dlugodystansowej.html

Obecnie podstawową drogą rejestracji obserwacji długodystansowych jest sprzęt fotograficzny, do którego należy zaliczyć m.in.
-> Aparat  kompaktowy lub lustrzanka
-> Smartfon
-> Kamera (Go Pro  i inne)
-> Dron
-> Kamera internetowa

Najważniejszym jest posiadanie opcji zoomu w wymienionych urządzeniach. W niektórych przypadkach bywa to jednak trudne do osiągnięcia w warunkach standardowych (np. kamera internetowa lub dron) przez które należy rozumieć zakup urządzenia po przystępnej cenie. 

Zastosowanie naukowe obserwacji długodystansowych

Do podstawowych zastosowań naukowych dziedziny Obserwacji Długodystansowych należą m.in.
-> badanie i obserwacja niestandardowej refrakcji atmosferycznej w kontekście postępujących zmian klimatycznych
-> częstotliwość występowania turbulencji w dolnej atmosferze w kontekście ich wpływu na ruch lotniczy
-> zmiany okresowe przezroczystości atmosfery ziemskiej oraz ich tendencje w nawiązaniu do zanieczyszczenia powietrza
-> psychologia oraz percepcja ludzkiego oka 
-> wpływ na potencjał turystyczny danego miejsca, z którego odległy widok staje się powszechny (ze względu na wzrastającą świadomość lokalnego społeczeństwa).

 

Więcej szczegółów na temat kryteriów podziału oraz typów Obserwacji Długodystansowych można znaleźć tutaj:

https://astro-geo-gis.com/long-distance-observations-definition-types/